باغ موزه قصر تهران
مجموعه قصر که پیش از این ۲۴ هکتار بود، مجموعه زیبایی را تشکیل می‌داد که در راس آن کاخ فتحعلی شاه قاجار خودنمایی می‌کرد، اما زمانی که ناصرالدین‌شاه روی کار آمد از این مجموعه خوشش نیامد و بیشتر ترجیح می‌داد در کاخ گلستان روزگار بگذراند. این قصر قاجاری در سال ۱۱۶۸ خورشیدی ساخته شده بود و حد فاصل سه راه زندان، پل سید خندان، خیابان شریعتی و خیابان پلیس فعلی قرار داشت.
سرتیپ درگاهی که آن زمان رئیس نظمیه بود، درخواست یک زندان بزرگ را در تهران داد و قصر قاجار که ساختمان های قدیمی و بزرگ و متروکی در آن وجود داشت، به عنوان اولین زندان بزرگ شهر در نظر گرفته شد. در زمان رضا شاه نیکولا مارکوف معمار مشهور روسی به ایران آورده شد تا طراحی زندان قصر را انجام دهد و سرانجام این زندان در آذر ماه سال ۱۳۰۸ ساخته شد.
زندان مارکوف دارای ۱۹۲ اتاق و گنجایش ۷۰۰ زندانی بود که ۹۶ اتاق آن پنج نفری و بقیه انفرادی بودند. مریضخانه ای هم مشتمل بر شش اتاق شش تخته و ۱۶ اتاق یک تخته به همراه باغ و حمام ساخته شده بود. این زندان با مساحتی بالغ بر ۸۸۰۰ متر مربع از فضاهای متنوعی همچون مرکز اسناد، تصاویر و اشیاء تاریخی، کتابخانه مرکز تحقیقات، نمایشگاه، گالری موسمی، کافه گالری، چایخانه و سفره خانه سنتی، بازارچه محصولات هنری و صنایع دستی، مسجد، زورخانه قصر، و سالن اجتماعات چند منظوره تشکیل شده است. باغ ایرانی یکی از بخش های این مجموعه است که با بهره گیری از تنوع گیاهی یک فضای شهری دلنشین و یک موزه روباز ایجاد شده است.
قصر پذیرای نامدارانی شد که عبدالحسین تیمورتاش، نصرت‌الدوله و سردار اسعد بختیاری از آن جمله بودند. بزرگ‌علوی سرگذشت سالهای حبس خود و دیگر زندانیان مشهور را در کتاب ۵۳ نفر در زندان قصر نوشته است. شکل دایره زندان تنها به این منظور به این فرم طراحی شده که هر سه طبقه آن در اثر وجود این فضای خالی و بالکن‌هایی که با حفاظ‌های نرده‌ای پوشیده شدند، در تابستان به شدت گرم باشد و در زمستان سرد، سرمایی که تا مغز استخوان زندانیان نفوذ می‌کرده است.
زندان قصر در سالهای اخیر توسط شهرداری تهران به باغ موزه‌ای پند آموز تبدیل شده است که بازدیدکنندگان می‌توانند همه روزه از قسمت‌های مختلف آن دیدن کنند. همچنین حضار می‌توانند ازمحل‌های نگهداری زندانیان سیاسی که حتی دیوارهایش همگی با مهر سکوت عمق فاجعه را به تصویر کشیده و بیننده را تحت تاثیر قرار می‌دهد، دیدن نمایند.
