تپه قلعه خندان گرگان
تپه قلعه خندان مربوط به دوره ساسانیان و همچنین دوران تاریخی پس از اسلام است و در گرگان جنوب غربی میدان مازندران جبهه جنوبی خیابان عدالت واقع شده است.
برای نخستین بار ژاک دمرگان در سال ۱۸۹۶ میلادی از این تپه بازدید و نقشه و تصاویری چند از تهیه نمود.
در نقشه دمرگان این قلعه به صورت مستطیلی با دو مثلث متساوی الساقین در دو طرف آن نشان داده شده که ۱۲ برجک دیده بانی دورتادور ان را احاطه کرده است.
در سال ۱۳۸۸ خورشیدی گروه باستان شناسی، میراث فرهنگی استان گلستان در آن گمانه‌هایی به منظور لایه نگاری و مشخص کردن سازه‌های معماری انجام داد. آثار بدست آمده شامل خشت‌های ۳۸*۳۸*۸ سانتی متری متعلق به اواخر دوره ساسانی و آثاری از قرون اولیه اسلام تا دوره صفویه بود.
مصالح به کار رفته در این سازه های معماری، شامل چینه، سنگ چین و آجرهای ۴× ۲۲× ۲۲، ۵/۳× ۱۹× ۱۹ سانتی متری با ملات گل و آهک است. قطعات سفال های لعابدار و ظروف شیشه ای و چینی آبی سفید و حجم زیاد قطعات شکسته سفال بام پوش نیز در این گمانه زنی به دست آمده است.
این قلعه تا دوره صفویه در درون برج و باروی استرآباد قرار داشته و بعد از تخریب آن در دوره افشاریه، برج و باروی جدیدی در دوره قاجار کشیده شد که قلعه خندان در بیرون از شهر قرار داشته است.
وجود یک معبر مخفی زیرزمینی حدفاصل محوطه ی باستانی قلعه خندان تا شهر استرآباد و امکان ذخیره ی آذوقه و مواد غذایی در آن معبر یکی از ویژگیهای شگفت انگیز این اثر تاریخی پر راز و رمز محسوب می گردد.
قلعه خندان در نوشته های مورخین و سیاحان همواره مورد توجه بوده که از آن جمله می توان به توصیف این جاذبه ی تاریخی در سفرنامه ی مشهور رابینو اشاره کرد.
تپه قلعه خندان در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۶۴ با شمارهٔ ثبت ۱۷۰۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قدمگاه خواجه خضر :
یکی از بناهای با ارزش تاریخی در این محوطه ، قدمگاه خواجه خضر نام دارد که در دامنه ضلع شرقی این قلعه قرار دارد و متعلق به دوره صفویه است. در گذشته قبرستان بزرگی نیز در کنار آن قرار داشته است.
