خانه و موزه مقدم
خانه مقدم در تهران، خیابان امام خمینی، بین خیابان شیخ هادی و خیابان ولیعصر جنب بانک ملت پلاک ۲۴۹ واقع است. این خانه که به واسطه داشتن اشیای تاریخی و گرانبها به گرانترین خانه جهان مشهور شده، متعلق به استاد محسن مقدم پسر کوچکتر احتساب الملک شهردار دوره ناصر الدین شاه قاجار است.
زنده‌یاد استاد مقدم که متولد ۱۲۷۹ خورشیدی بود، جزو اولین باستان شناسان ایرانی بود که به همراه اساتید باستان شناسی در محوطه‌های تاریخی فعالیت می‌کرد. وی همچنین از شاگردان استاد کمال الملک و همچنین باستان شناس و مؤسس دانشگاه هنرهای زیبا و استاد دانشگاه تهران بود که با همسر فرانسوی زبانش تصمیم گرفتند همه تلاش خود را برای برپا کردن یک موزه از اشیای گران‌بهایی که در حال از بین رفتن است بکار گیرند. نشان دانشگاه تهران را که با الهام از تاریخ و فرهنگ کهن ایران طراحی کرده‌است، علی‌رغم همهٔ تحولات دهه‌های اخیر، هنوز هم بر سردر دانشگاه باقی است.
محسن که از کودکی به نقاشی علاقه زیادی نشان می داد در مکتب کمال الملک نقاشی یاد گرفت، حتی در تابلوی معروف کمال الملک از کلاس درسش نیز محسن مقدم به تصویر کشیده شده است. در جریان جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی دکتر محسن مقدم یکی از مشاورین تاریخی این جشن ها شده بود، از کلکسیون پارچه او برای لباس رسمی زنان مهم دربار استفاده شده بود. او اولین ایرانی است که به دریافت نشان لژیون دو نور با درجهٔ اوفیسیه از طرف شارل دو گل رئیس‌جمهور فرانسه مفتخر شده است.
معماری عمارت مقدم :
این خانه که به موزه مقدم تغییر نام یافته، با مساحتی حدود ۲۱۱۷ متر مربع شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است و هر حیاط از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است. حوض‌خانه این بنا در دوره مظفری (۱۲۲۴- ۱۲۱۳ قمری) همزمان با احداث خانه توسط احتساب الملک بنا شده است و تزئینات دیوارهای آن توسط دکتر محسن مقدم از کاشی و قطعات ظروف سفالین برگرفته از آثاری نفیس متعلق به سده‌های چهارم تا سیزدهم قمری است که سیر و تحول صنعت سفال و کاشی ایران را به نمایش می‌گذارد.
اتاق قاجار یا سالن زمستانی عمارت با آثار ارزنده‌ای از دوران زندیه و قاجاریه، چون طاقچه گچبری زندیه از اصفهان، شومینه ای از قصر فیروزه، کاخ فیروزه خانم سوگلی ناصرالدین شاه و… تزیین شده است و به همین دلیل آن را اتاق قاجار نامیده‌اند. ایوان‌های بسیار زیبایی نیز در ساختمان بنا مشهود هستند که با استفاده از کاشی‌های دوران زندیه و قاجار مزین شده است.
این خانه در سال‌های دهه ۳۰ و ۴۰ توسط پروفسور پوپ مورخ آمریکایی که مقاله ای با عنوان بررسی هنرهای ایران در مجله سپید و سیاه نوشته بود، به گرانترین خانه جهان معروف شد و هنوز هم جزو یکی از منحصر به فردترین خانه‌های ایران و جهان به شمار می‌آید.
در کنار تمام در و دیوارهای کاشی کاری شده و زیبای عمارت مقدم، اتاق کوچکی راه ورودی به زیرزمین خانه است که تمام در و دیوار آن با سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی و صدف و مرجان های زیبا نقش داده شده است. کلکسیون پارچه استاد مقدم نیز جزو یکی از کلکسیون های معروف پارچه در دنیاست. این پارچه های قیمتی اکنون به صورت فریز شده در داخل مجموعه نگهداری می شود و امکان بازدید عموم از آنها وجود ندارد، جز یکی از پارچه ها که آن هم درون قاب شیشه ای نگهداری می شود.
تاریخچه جمع آوری وسایل موزه :
مقدم در دفترچه خاطراتش نحوه بدست آوردن بسیاری از اشیای تاریخی موجود در این خانه را شرح داده و شرح داده که یا آنها را از دستفروش های بازار و یا از مالکانی که قصد تخریب خانه های تاریخی خود را با تمام ملحقاتش داشتند خریداری کرده است.
برخی دیگر از این اشیا درحال خروج از کشور بودند و یا در حراجی های کشورهای بیگانه دست به دست می شدند که مقدم با ثروت خانوادگی اش آنها را خریده و به ایران برگردانده است.
اما بسیاری دیگر از این اشیای تاریخی توسط سفرا و فرهنگیانی که مهمان مقدم بودند به این خانواده هدیه داده شده است، مانند اشیایی که حدس زده می شود از بیت المقدس به او هدیه شده است.
مقدم در سال ۱۳۵۱ خانه پدری خود را با تمام آثار ارزشمندش وقف دانشگاه تهران کرد و در سال ۱۳۶۶ دار فانی را وداع گفت. پس از مرگش نیز همسرش در سال ۱۳۶۹ تولیت موزه را در اختیار مستقیم دانشگاه تهران قرار داد و سرانجام پس از چند سال عملیات مرمت، در مرداد ماه سال ۸۸ درب این خانه به روی بازدیدکنندگان گشوده شد.
خانه یا موزه مقدم در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۹۲۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
توضیحات تکمیلی :
اگر تصمیم داشتید در یک روز نیمه تعطیل مانند پنج شنبه در کنار خانواده و یا به تنهایی برای تجدید قوا و کسب آرامش به گشت کم هزینه و نزدیک بروید، موزه مقدم را پیشنهاد می کنیم .
پیشنهاد می کنم حتما در هنگام بازدید از راهنمایان مستقر در موزه کمک بگیرید و به خواندن نوشته ها بسنده نکنید، زیرا جای جای این خانه حرفی برای گفتن دارد.
برخلاف خواسته منطقی یک گردشگر مبنی بر امکان بازدید در روزهای تعطیل، این موزه در روزهای جمعه و شنبه و تمامی تعطیلات رسمی تعطیل است.
ساعات بازدید موزه مقدم از ساعت ۹ الی ۱۵ یکشنبه تا پنجشنبه می باشد.
