سردر باغ ملی
سردر باغ ملی، از بناهای به جا مانده از دوره قاجار می‌باشد که در سال‌های ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۴ خورشیدی توسط جعفرخان کاشانی احداث شده‌است. این بنا که یکی از نمادهای شهر تهران است، در خیابان سپه پیشین، امام خمینی کنونی، در ضلع شرقی وزارت امور خارجه و در ضلع غربی اداره پست زمان رضا شاه پهلوی جای گرفته است.
سر در باغ ملی و ساختمان‌های مجاور آن به دستور مستقیم رضا شاه ساخته شد. این بنا کار استاد جعفر خان معمار کاشانی است. سفت کاری‌هایش توسط استاد اسماعیلی، ستون‌ها به دست استاد کریم منیژه و کاشی‌های آن نیز توسط مرحوم استاد خاک نگار مقدم ساخته شده است. در معماری داخلی آن از تصاویر کوروش و مردمان عهد هخامنشی استفاده شده‌است. کاشی کاری این بنا را استاد حسین کاشی پز انجام داده است.
این اثر به عنوان دروازه ورودی به میدان مشق که محوطه ای نظامی و در اختیار قشون بوده، ساخته شده است. چندی پس از ساختن این دروازه، طرح برپایی نخستین باغ همگانی شهر تهران، به نام باغ ملی در زمین‌های درون میدان مشق برنامه ریزی و پیاده سازی شد و از این رو نام دروازه میدان مشق به سردر باغ ملی دگرگون شد.
معماری سر در باغ ملی :
این بنا با آمیزه‌ای از ﺳﺒﮏ معماری اﯾﺮاﻧﯽ اروﭘﺎﯾﯽ به ویژه در کاشی کاری‌ها و کلاه فرنگی طراحی شده است. پی این بنا و پایه و شال ستون‌های هشت‌گانه آن و ساق ستون‌ها آجری است. در کاشیکاریهای بخش‌های بالایی از طرح‌ها و تصاویر اسلیمی، مسلسل، میدان جنگ، شصت تیر، رضاشاه با تفنگ شصت تیر، دو فرشته پیروزی، پرچم سه رنگ ایران، گلوله توپ، ﭘﻠﻨﮓ، سروده‌ها و آیه‌های ﻗﺮآنی و نام‌های امامان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺘﯿﺒﻪ زﯾﺮ ﮐﻼه ﻓﺮﻧﮕﯽ نوشته شده است.
ﺑﺮ روی ﮐﺘﯿﺒﻪ ﻧﻤﺎی بیرونی سروده‌هایی از ﻧﺪﯾﻢاﻟﻤﻠﮏ دیده می‌شود. کاشیکاریهای این بنا با ﻧﻘﺶ دو ﺷﯿﺮ ﮐﻪ ﺗﺎﺟﯽ را در ﻣﯿﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ، ﭘﻠﻨﮓ ، ﺷﯿﺮ و ﺧﻮرﺷﯿﺪ و ﻣﺴﻠﺴﻞ طراحی شده اﺳﺖ. ﺳﺮدر ﯾﮏ دروازه ﺳﻮاره رو و دو در برای گذر ﭘﯿﺎده در دو سوی آن دارد. مواد ساخته شده این درها چدنی است. که در ﻗﻮرﺧﺎﻧﻪ تهران به دست اﺳﺘﺎد ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﮐﺮﻣﺎﻧﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ.
بنای سردر باغ ملی در سال ۱۳۷۶خورشیدی توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۱۹۶۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
