عمارت شمس العماره
عمارت شمس‌‌العماره یکی از کاخ‌های زیبا و نسبتا قدیمی تهران است و در ضلع شرقی باغ گلستان قرار دارد. شمس العماره هم از نظر نقشه و شکل ظاهری و هم از نظر آرایش داخلی یکی از بناهای تاریخی و زیبا و جالب تهران است و آینه کاریها و نقاشیها و گچ بریهای ازاره ها و دیوارها و سقف های آن از حیث نمایش شیوه های مختلف و متنوع تزئینات داخلی بناها در ایران بی نظیر است.
در این قصر مجلل معماری ایرانی و اروپایی تؤاما به کار رفته و کاشی‌کاری‌های نمای خارجی آن بسیار زیبا و جالب توجه می‌باشد. قصر شمس العماره در دوران قاجاریه از بناهای معظم آن عهد به شمار می‌آمد و نوع معماری آن با ۵ اشکوبه زیبا، برج ساعت، ایوان‌های بلند و بادگیرهای مصفا شباهت زیادی به قصرهای آن زمان اروپا داشته است.
تاریخچه ساخت شمس العماره :
گویا ناصرالدین شاه پس از سفر اروپا بر اثر دیدن تصاویر بناها و آسمان خراشهای کشورهای غربی تمایل پیدا می کند بنای مرتفعی نظیر بناهای فرنگستان در پایتخت ممالک محروسه خود ایجاد نماید تا از بالای آن خود و زنانش بتوانند منظره شهر تهران و دورنمای اطراف را تماشا کنند .
شاه در حدود سال ۱۲۸۲ قمری این قصد خود را با دوستعلی خان نظام الدوله معیرالممالک در میان می نهد و او را برای ساختن چنین بنائی در سمت شرقی ارگ سلطنتی مامور می کند.
معیرالممالک بزودی بوسیله استادان و معماران ماهر آن زمان مانند علی محمد کاشی طرح عمارت را ریخته و پی کنی آنرا شروع می کند. ساختمان آن پس از دو سال به پایان می رسد و آنرا شمس العماره می نامند. لازم به ذکر است این بنا در پنج طبقه و با سرمایه معیرالممالک ساخته شد و مخارج آن از هر جهت با اثاثه و فرش و غیره به چهل هزار تومان بالغ گردید .
این عمارت کمتر مورد استفاده قرار می گرفت و بیشتر مورد استفاده زنان حرمسرای ناصری بود که از بالای برج ها و اتاق های طبقه بالای آن به تماشای شهر و مناظر اطراف شهر می پرداختند. در گذشته از روی برج های دوگانه شمس العماره با دوربین می شد حتی همه دره ها و آبشار و کوه های البرز و قله دماوند را که مدام برف دارد دید. در محوطه باغ گلستان حوض بزرگی در مقابل شمس العماره وجود داشت که در دوره های بعد به باغچه تبدیل شد. سر در شمس العماره از خیابان ناصریه را باب عالی یا عالی قاپو می نامیدند.
به سبب اهمیتی که بنای شمس العماره داشت خیابان ناصریه را به خیابان شمس العماره می خواندند. دروازه یا سردر بزرگ کاشی کاری شده این خیابان نیز به نام این بنا مشهور بود. در جلو عمارت و سر در این بنا میدانی نیز ساخته شد که در حجره های جبهه شرقی و شمالی نقاشان و زرگرها به کار می پرداختند. در میانه میدان حوضی دور قرار داشت که در آن همیشه آب جاری بود و باغچه های گلکاری شده نیز در اطراف آن وجود داشت. عصرها نیز دو دسته موزیک در این میدان برای سرگرم کردن مردم به نواختن موزیک می پرداختند.
