گردشگری سیستان و بلوچستان,قلعه ناصری,قلعه ایرانشهر,قلعه ناصری ایرانشهر,قلعه ناصریه ایرانشهر,قلعه ناصریه,بناهای تاریخی ایرانشهر,آدرس قلعه ناصری,قلعه ناصری کجاست,قلعه ناصری در ایرانشهر,قلعه های ایران,قلعه های سیستان و بلوچستان
یکی از جاذبه های گردشگری شهرستان ایرانشهر و از جمله مکان های دیدنی تاریخی سیستان و بلوچستان قلعه ناصری یا قلعه ایرانشهر می باشد که در خیابان کلات شهر ایرانشهر قرار دارد. این مکان گردشگری و تاریخی ایرانشهر پس از قلعه بمپور بزرگترین و مهمترین قلعه خشت و گلی در بلوچستان محسوب می شود. شهر ایرانشهر در فاصله ۳۲۰ کیلومتری جنوب شهر زاهدان، مرکز استان سیستان و بلوچستان واقع است.
تاریخچه قلعه ناصری ایرانشهر :
شاهزاده فیروز میرزا فرمانفرما در زمان حکومتش در کرمان سفرى به بلوچستان و بازدیدى از قلعه بمپور داشته است. چون قلعه بمپور که مرکز قشون دولت بود رو به ویرانى نهاده و تعمیر آن نیاز به هزینه زیادى داشت، به پیشنهاد وى و موافقت ناصرالدین شاه قاجار قلعه اى در فهرج یا پهره ساخته شد. فهرج یا پهره نام قدیم ایرانشهر است که در سال ۱۳۰۸ خورشیدی با تصرف این شهر توسط قوای رضاخان پهلوی به نام ایرانشهر تغییر نام می یابد.
کار ساخت این بنای تاریخی ایرانشهر در سال ۱۲۶۴ خورشیدی به دست یکی از معماران توانا و مشهور کرمان بنام استاد حسین معمار باشی کرمانی آغاز و پس از مدت هفت سال به اتمام می رسد. از آن پس این قلعه بنام قلعه ناصری یا ناصریه مشهور می گردد و مقّر حکمرانی بلوچستان که تا آن سال قلعه کهن و عظیم بمپور بود به قلعه ناصری تغییر می یابد.
این جاذبه تاریخی شهرستان ایرانشهر با ضعف دولت قاجار در اواخر عصر قاجار و اوایل عصر پهلوی به تصرف حاکم مقتدر وقت بلوچستان بنام دوست محمد خان بازکزایی در می آید و بنام قلعه دوست محمد خان معروف می گردد. با به قدرت رسیدن رضاخان و استقرار و قدرت گرفتن حکومت مرکزی، قشون دولتی رضاخان پهلوی به فرماندهی تیمسار امان الله جهانبانی بلوچستان و این قلعه را متصرف شده و از آن پس این قلعه به نام قلعه ایرانشهر شهرت می یابد.
در عصر پهلوی دوم (محمدرضا شاه پهلوی) از این قلعه بنام پادگان ژاندارمری وقت و زمانی به عنوان مدرسه استفاده می شده است. در اوایل انقلاب با متروک ماندن این قلعه عظیم و زیبا، بتدریج تبدیل به قلعه ای متروک و نیمه ویرانه می شود که متاسفانه در سال ۱۳۶۱ هجری شمسی حدود ۹۸ درصد معماری های فضای داخل با بولدوزر مورد تخریب و تسطیح قرار می گرد و تنها سردر و حصار آن باقی می ماند. این قلعه در زمان ساخت، حداقل دارای هفت حیاط بزرگ و شامل مجموعه های اصطبل، شاه نشین، سرباز خانه، اسلحه خانه، حمام و… بوده است.
معماری و پلان قلعه ناصری ایرانشهر :
مصالح اصلی قلعه ناصریه ایرانشهر از خشت و گل و آجر است و حصار آن مجموعا دارای ۹ برج دیدبانی می باشد که قطر دیوارهای حصار آن در روی سطح زمین به ۴٫۵ متر و ارتفاع آن به حدود ۷ متر می رسد. این بنا مجموعا دارای مساحتی بالغ بر ۳۶۰۰۰ متر مربع می باشد.
با توجه به متون به جای مانده، قلعه ناصری ایرانشهر دارای بیش از ۱۵۰ اتاق شامل مال بند، حوضخانه، انبار، اصطبل، حمام، سربازخانه و حاکم نشین بوده است. هر چند که معماری داخلی قلعه تخریب شده، ولی می توان به آجرنمای تزئینی سردر ورودی و برج های آجرکاری شده دو طرف اشاره نمود که دارای انواع طرح های رجچینی، دندان موشی، هندسی، لوزی، چلیپایی و… است. این نوع تزئین یادآور سبک معماری بکار رفته در برج های ارگ بم در استان کرمان توسط هنرمندان آن خطه است./n
