مدرسه عمادیه گرگان
مدرسه عمادیه مربوط به دوره صفوی است و درضلع شرقی مرکز محله درب نو در بافت قدیم گرگان واقع شده است.
محله درب نو از شرق به بازار نعلبندان و از غرب به محله میدان و خیابان شهید رجایی و ازجنوب به خیابان امام خمینی گرگان مرتبط است.
معماری مدرسه عمادیه گرگان :
این مدرسه با پلانی مستطیل شکل و به صورت چهار ایوانی و با فرم حیاط مرکزی است که در پیرامون آن حجره‌های طلّاب قرار گرفته است و در جناح‌های جنوب، شمال و شمال غربی دارای حیاط خلوت می‌باشد و همه عناصر آن به صورت قرینه و با فرم و ریتم منظم و یکسان کنار هم قرار گرفته‌‌اند. این بنا یک طبقه بوده و فقط ایوان‌های آن به صورت دو طبقه احداث شده است.
قدمت این بنا بر اساس شواهد موجود به دوره صفویان بر می‌گردد و از بانیان، معماران و مرمت کاران این بنا شیخ اسماعیل قاضی معمار، کربلایی رمضانعلی و حاج حسین کافی هستند و وقف نامه هایی از دوران شاه طهماسب و شاه سلیمان صفوی در خصوص این مدرسه وجود دارد که مؤید قدمت این مدرسه علمیه است.
در دو طرف شمالی و جنوبی درب ورودی بنا مغازه هایی قرار دارد که محل کار کسبه است و ارتباطی به فضای داخلی مدرسه نداشته است. ورودی، دارای یک درب چوبی بزرگ است که با توجه به اسناد تاریخی این درب از مدرسه علمیه یوسفیه در میرکریم به آنجا آورده شده است.
قبل از درب ورودی دو سکو وجود دارد که به جهت استراحت و نشستن ایجاد شده است. بعد از درب اصلی مدرسه به اولین چیزی که بر می خوریم ایوان زیبای شرقی مدرسه است که درست مقابل ایوان غربی قرار گرفته است. جرزهای ورودی از داخل مدرسه دارای طاق نماهایی است که نسبت به سطح زمین تقریبا نیم متر بالاتر اجرا شده است و عمق آن حدود سی سانتی متراست.
مهم‌ترین ایوان، ایوان غربی یعنی همان ورودی مدرسه، دارای در چوبی و بزرگ است که بر بالای طبقه دوم گلدسته چوبی احداث شده و جایگاه مؤذن است. ایوان شرقی فضای تالار مانند بزرگی است که محل درس یا همان مدرس بنا می‌باشد. فضای داخلی مَدرس دارای طاقچه‌های متعددی است که برای قرار دادن کتاب‌ها استفاده شده است.
ایوان‌های شمالی و جنوبی دو طبقه همکف دالان مانند با پوشش طاق جناقی است که به حیاط‌های خلوت ارتباط دارند. سقف بنا به صورت شیروانی و سفال‌پوش است. جرزهای مدرسه آجری با ملات گل و آهک است و در بعضی نقاط جرز خشت خام نیز دیده می‌شود.
ساختمان مدرسه تاکنون چهار بار تجدید بنا شده است.
مدرسه عمادیه گرگان ، در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۴۶۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
