مسجد جامع همدان

مسجد تاریخی جامع همدان در نزدیکى میدان مرکزى شهر و در قسمت غربى خیابان اکباتان، در محدودهٔ راسته بازارهاى شهر همدان واقع است. این مسجد از بناهاى دورهٔ قاجاریه است و تاریخ شروع ساخت آن در قطار بندى جلوى ایوان بزرگ، سال ۱۲۵۳ ثبت شده است. تاریخ مصادف با حکومت فتحعلی شاه قاجار می باشد.
طرح مسجد به صورت حیاط مرکزیست که سه ایوان در پیرامون آن قرار گرفته که شبستان اصلی و قدیمی‌ترین قسمت فعلی مسجد در جبهه جنوبی آن مربوط به دوره صفوی و قاجار است.

درهای ورودی به مسجد جامع همدان :

این مسجد سه در ورودى دارد که همگی از زیبایی خاصی برخوردارند.
– ورودى نوساز سمت خیابان اکباتان
– ورودى قدیمى با دالان طاقدار در ضلع شرقى صحن
– ورودى قدیمى با دالان هشتى مقرنس‌کارى شده و ضلع غربى صحن

معماری مسجد جامع همدان :

بناى مسجد جامع همدان داراى طرحى مستطیل شکل و چهار ایوانیِ ناقص است. قسمت‌هاى جنوبى این مسجد شامل ایوانى مرتفع مى‌باشد که رسمى بندى جلوى آن از آجر و کاشى معرق ساده ساخته شده و بر روى آن با کاشى فیروزه رنگ نام اللّه و نام پنج تن نوشته شده است. گنبد آن نسبتاً بزرگ و دو پوششه است. این مسجد رواق‌هاى زیبا و دیدنى دارد.
ضلع غربى شامل هشتى مقرنس‌کارى شده و شبستان کوچک و کم ارتفاع زمستانى است. ضلع شرقى مسجد در مقیاس کوچک‌تر از بخش قدیمى باقى مانده است.
در حال حاضر مسجد داراى سه ایوان، دو شبستان و گنبدى آجرى و صحن وسیع و دلبازى است که حوض بزرگى را در خود جاى داده است. ایوان اصلى در ضلع جنوبى واقع شده و در دو ضلع شرقى و شمالى نیز مناره‌هایى قرار دارد. طاق‌نماهاى کم عمقى نیز در ضلح جنوبى صحن وجود دارد.
این مسجد در آغاز از یک شبستان تشکیل شده و با گذشت زمان، همزمان با رشد بازار، شهر و متناسب با جایگاه سیاسی و اجتماعی همدان و تحولات آن به عنوان یک فضای مهم شهری گسترش و توسعه ‌یافته و فضاهای متنوعی به آن اضافه شده است. عمده‌ترین تحولات کالبدی مسجد به دوران صفوی، قاجار و پهلوی مربوط می‌شود.

کاوش های باستان شناسی در مسجد :

در کاوش‌های باستان‌شناسی در قسمت‌های مختلف مسجد یافته‌هایی به دست آمده است که جالب توجه است.
لایه‌های تاریخی به دست آمده معرف قسمتی از شهر دوره اشکانی است که حدود آن تا این محدوده از شهر گسترش داشته و مسجد نیز بر شالوده یک بنای قدیمی ساخته شده است.
قدیمی‌ترین منبع که ذکری از مسجد جامع همدان در آن آمده است کتاب مقدس مربوط به قرن سوم هجری است.