معروفترین نذریهای تهران

محرم زمانی است که خوراک روحانی و جسمانی یک جا تامین میشود. به معجزه میماند این که ظهر عاشورا وقتی همه در خیابان ها و مساجد و تکایا هستند به همه غذای نذری میرسد.
سنت خیرات ناشی از برکت آن است که یکی از بزرگترین آنها در محرم اتفاق میفتد. اطعام و خیرات و پهن کردن سفره که هم برکت دارد و هم ثواب، در این دهه نوعی تقدس دارد که عزاداران را نسبت به آن متعهد میکند. جای تعجب دارد که در تمام این سالها قحطی و گرانی نتوانسته تاثیری در خیرات و نذری ها بگذارد و هرساله پربارتر و مفصل تر از گذشته سفره های نذری پهن میشود.

چند نمونه از جاهایی که در دادن نذری و خیرات قدمت دارند :

خیابان پامنار و چهار راه سرچشمه :

مساجد و تکایای خیابان پامنار و چهار راه سرچشمه تهران از نقاط اصلی نذری در محرم هستند. در ظهر عاشورا میتوان چهره های معروفی را در این منطقه و خصوصا چهارراه سرچشمه مشاهده نمود.
بدلیل وجود بازاریان زیاد و قدمت زیاد این منطقه، عزاداری از شور و صفای خاصی برخوردارست.

سفره ای برای بالا شهری ها :

هیات کاشف الکرب قمی اند. ۲۰سال است در میدان تجریش تاسیس شده و هر چهارشنبه اعضایش ذکر کاشف الکرب میخوانند. در دهه اول محرم بصورت متنوع آبگوشت و کباب کوبیده و خورشت قیمه میدهند . در طول سال به حسینیه ها و مجالس مذهبی دعوت میشوند ولی دسته عزاداری ندارند.
میان تجریش خیابان سعد آباد حسینیه ثارالله بنای وقفی دکتر ولایتی سالهاست میزبان عزاداران حسینی است. این حسینیه میزبان عزاداران در شمار بالایی است و حفظ سنت کرده و سفره پهن میکند. زرشک پلو و فسنجان تاسوعا و عاشورای این حسینیه از غذاهای اصلی این سفره احسان است.
دو تکیه بالا و پایین تجریش برای اهالی شمال تهران معروف و خاطره انگیز است. قورمه سبزی تکیه پایین هم برای خیلیها خاطرات عاشورای سال های قبل را زنده میکند. تکیه های بالا و پایین تجریش یکی از بزرگترین سفره های غذای ظهر عاشورا را برای میهمانان امام حسین پهن میکند.
اما شمال تهران در هیات یا زهرا یک شب سبزی پلو با ماهی میدهد که در نوع خودش جالب است. انگار این رسم از زمانی که محرم و عید نوروز با هم همزمان شده بود به یادگار مانده و هرسال تکرار میشود.

یک نماینده از هر هیات :

حسینیه جماران که یادآور نوای دلنشین روضه های حاج اکبر کوثری است همه ساله در همان مکان کوچکش پذیرای عزیزان حسینی است.
در جماران روز عاشورا همه ساله صبح عاشورا ۵۰ کله برای صبحانه به عزداران خیرات میدهند. جالب است که هر ساله صبح عاشورا یک نماینده از هر هیاتی به این محله می آید تا سهم دسته جمعی کل هیات را یکجا تامین کند.

خیرات یاران مسیح :

خیابان کریمخان ابتدای ویلا روبروی همان کلیسای خلیفه گری اصلی ارامنه تهران کلیسای سرکیس مقدس حسینیه ارامنه همه ساله عزاداران مسیحی و کلیمی ای دارد که ارادت خاصی به حضرت ابوالفضل دارند. خیرات و نذری این هیات به واسطه خیرین و شفا گرفتگانش همه ساله وسیع تر میشود. آوریل عیسایی از ارامنه تهران است که به شغل قنادی مشغول است. وی ۲۴ سال است که در روز عاشورا در مقابل دسته های عزاداری امام حسین شیرینی به عنوان نذری پخش میکند.
میدان هفت تیر خیابان مفتح کوچه جار (بعد از مانتو آناهیتا) هر سال ظهر عاشورا را آبگوش نذری میدهد.

نذری های باکلاس دهه محرم در شمال تهران

هیئت ویژه – شام شب هیئت :

ظهر عاشورا، شام غریبان و سوم امام سه شبی هستند که یک هیئت در حوالی خیابان پاسداران نذری پخش می کند. اگر از اهالی این محل باشید حتما وصف نوع غذاهایی که در این شب پخش می شود را شنیده اید؛ غذاهای نامتعارف مثل میگو سوخاری و البته با کیفیت بالا. طبق گفته بعضی افراد، از حدود ۲۰ سال پیش این هیئت راه اندازی شده است.
در اوایل کار تمام ۱۰ شب محرم نذری می دادند اما کم کم تبدیل به سه شب شد. چیزی که این هیئت را معروف کرده، نه غذاهای خاص که بیشتر به دلیل مداحان مشهور و روضه خوان هایی است که به اینجا می آیند. همین دلیل هم باعث شده تا در قسمت مردانه از همه تهران و به خصوص شرق تهران پا به این هیئت بگذارند و معمولا هم چندین سال است که پای ثابت این هیئت شده اند.
میگو سوخاری، کباب چنجه و کباب برگ غذاهایی بودند که سال گذشته بین عزاداران پخش شد.
در کنار غذای اصلی یک بسته که شامل سالاد، ماست، زیتون، ژله یا کارامل و نوشابه است هم به عزاداران داده می شود. البته این هیئت در قسمت خانم ها تنها برای فامیل مراسم برگزار می کند اما قسمت مردانه عزاداری مفصل و کاملی دارد که ورود برای عموم آزاد است.
بانیان این هیئت غیر از سه شب مفصلی که در خیابان های بالای شهر تهران برگزار می کنند، دو گاو هم در ظهر عاشورا در خیابان ۱۵ خرداد قربانی می کنند و گوشت آن را بین نیازمندانی که از قبل شناسایی شده و البته اهالی همان محل توزیع می کنند و اینطور نیست که صرف نذری در خیابان های شمال شهر تهران باقی بماند.
گفته می شود بازیگران و افراد مشهور به این هیئت می آیند و اتفاقا همین مسئله یکی از دغدغه های بانیان هیئت است که مردم برای دیدن افراد مشهور پا به این هیئت نگذارند و صرف عزای امام حسین (ع) دغدغه اصلی عزاداران باشد.
خود بانیان هیئت تجربه حضور در هیئت های مرکز شهر را داشته اند و تفاوتی بین هیئت خود و هیئت های دیگر قائل نمی شوند و معتقدند هر کسی در حد توان خود برای عزاداری امام حسین (ع) کاری انجام می دهد و نباید با نوع غذا یا مداحانی که به یک هیئت می آیند، ارزش آن سنجیده شود.

پولدارها کجا خرج می دهند :

آدم های مهم و به خصوص پولدار همیشه مرکز توجه بوده اند. همین اتفاق در محرم و هیئت هایی که ممکن است این افراد بانی آن باشند، جالب توجه است. اینکه مثلا علی پروین در این شب ها کجا خرج می دهد و بانی چه هیئتی است یا علی دایی چه شب هایی و کجای تهران خرج می دهد، جالب توجه بوده. حالا در کنار این اسامی مشهور به برخی اسم ها می رسیم که این روزها به عنوان سوپرمیلیاردرهای ایران شناخته می شوند.
رئیس بانک آینده و رئیس اتحادیه مبل ایران این روزها جزو پنج مرد پولدار ایران شناخته شده است، کسی که در تمام ۱۰ شب محرم در مسجدی در خیابان ولیعصر (بالاتر از پارک وی) نذری می دهد. این مسجد را که خود انصاری ها ساخته اند، تنها مسجد اطراف خیابان ولیعصر است که به سبک مساجد مدینه ساخته شده و جلوه خاصی به این خیابان داده است. تمام ۱۰ شب اول از عزاداران امام حسین (ع) در این مسجد پذیرایی می شود.

صفی برای نذری :

یک پرس چلوکباب با برنج ایرانی و گوشت راسته گوسفندی به همراه یک پکیج همراه که شامل دسر و کارامل، نوشابه پپسی یا رانی، آدامس، ماست و سماغ داده می شود، یکی از نذری های خیابان شهر آراست که بین ۸۰۰ نفر توزیع می شود. البته ۲۰۰ پرس هم برای فامیل در نظر گرفته می شود. برای این نذری ظهر تاسوعا، مردم در خیابان های اطراف صف می کشند که آن هم خودش صفایی دارد تا از این نذری خاص که خرج زیادی برای آن شده است، استفاده کنند. خرجی که برای یک ظهر تاسوعا با چنین کیفیتی می شود، ممکن است با پنج شب نذری یک غذای معمولی برابر باشد.

چایی و بیشتر از چایی :

فکر چای خوردن در خیابان های بالای شهر را از ذهن تان دور کنید. اینکه در بین دسته های سینه زنی شربت آبلیمو پخش شود یا به دلیل سردی هوا شیرکاکائو نذری دهند لااقل مربوط به خیابان های معمولی شهر تهران است. سال گذشته در شب عاشورا در میدان محسنی رانی توزیع می شد. البته این رانی به همراه یک پکیج کامل از کیک و بسته های خوراکی دیگر در بین مردم پخش شد و به دست عزاداران امام حسین (ع) رسید.
به هرحال مهم این است که عزاداران امام حسین (ع) وقتی برای سینه زنی و علم کشی به خیابان ها می آیند، گلویی تازه کنند و پذیرایی شوند. اصلا هم مهم نیست که این پذیرایی با رانی های ۱۲۰۰ تومانی باشد یا شربت های معمولی.

نیاوران، چنجه های ظهر عاشورا :

در خیابان نیاوران هم هیئتی هست که ظهر عاشورا نذری می دهد. این نذری هم متفاوت است. هیئتی که غذاهایش را بین اهالی محل هم پخش می کند و به مردم کوچه و خیابان می دهد. یک پرس کباب چنجه ظهر عاشورای این هیئت است. جالب اینجاست با وجود چنین نذرهایی کسی دم در خانه برای گرفتن غذا صف نمی ایستد و همسایه ها وقتی زنگ در خانه شان زده می شود، متوجه می شوند که باید غذای ظهر عاشورای خودشان را تحویل بگیرند.

حال و هوای روضه های زنانه در نقاط مختلف تهران :

روضه های زنانه هم جدای از شب های محرم رونق زیادی دارد. این روضه ها معمولا در روز برگزار می شود. این روضه ها در بالای شهر و پایین شهر تفاوت عمده ای دارند. معمولا در جاهای مختلف روضه ها از ساعت ۳ ظهر شروع می شود و تا اذان مغرب ادامه دارد. پذیرایی چای و خرماست و در روز عاشورا غذای نذری می دهند.
بچه ها از اعضای ثابت این روضه ها هستند که همراه مادرهایشان به این مجالس می آیند. در یکی از شهرهای اطراف ورامین هم قاعده و قانون جالبی در مورد مجالس روضه زنان حکمفرماست. به این صورت که خانم های اهل محل که حدود ۵۰ نفری هستند، همگی با هم در روضه ها شرکت می کنند و بعد از تمام شدن یک مجلس به صورت دسته جمعی به خانه یکی دیگر از اهالی محل می روند که در آنجا هم روضه امام حسین (ع) برپاست اما در شمال شهر قضیه تا حدودی متفاوت است.
در محله قیطریه روضه ای مخصوص خانم ها از اول محرم برگزار می شود. هر روز یک میان وعده مانند آش، عدسی، حلیم و … به مهمانان داده می شود.
اثری از حضور بچه ها نیست و در روز تاسوعا و عاشورا به عزاداران غذای نذری جوجه کباب یا چلوکباب می دهند. البته این تصور اشتباه است که در هیئت های بالای شهر افراد کمتری به هیئت ها می آیند. برعکس و با توجه به اینکه در کل تعداد هیئت های خیابان های بالای شهر تهران کم است، از معدود مجالس اینچنینی استقبال زیادی می شود. نکته اینجاست که بسیاری از آنها به هیئت های معروفی که در نواحی مرکزی و جنوب شهر هستند می روند.

غذاهای نذری و رعایت بهداشت :

در دهه اول ماه محرم بسیاری از تکایا، مساجد و حسینیه ها غذای نذری می دهند. هرچه هم که به تاسوعا و عاشورای حسینی نزدیک تر می شویم، هیات های بیشتری به خیل عزاداران و نذری دهندگان می پیوندند و از طرفی بر گیرندگان غذای نذری هم افزوده می شود. بطوریکه با بالارفتن شمار درخواست کنندگان تهیه و طبخ غذا در حجم زیاد ممکن است رعایت موازین بهداشتی از سوی تهیه و توزیع کنندگان غذا کمتر شود.
در شهرهای پرجمعیتی چون تهران که اطلاع رسانی در مورد رعایت بهداشت در تهیه و توزیع غذاهای نذری بیشتر است، کمتر شاهد نارسایی های بهداشتی هستیم، اما در مناطق دورافتاده یا برخی از مکان ها به دلیل نبود آگاهی، اصول بهداشتی کمتر رعایت می شود و این خود عاملی است که می تواند تهدیدی برای سلامت عزاداران باشد.

شستشوی ظروف نذری :

در برخی مجالس عزاداری بخصوص در روستاها و البته برخی مناطق شهری برای نذری چای، شربت، شیر و غذا به جای ظروف یک بار مصرف از ظروف دائم استفاده می شود که شست وشوی نامناسب آن می تواند موجب انتقال انواع آلودگی های انگلی، عفونی یا ویروسی به عزاداران حسینی شود.
متاسفانه در این مجالس بسیار دیده می شود که استکان های چای را داخل ظروفی بزرگ قرار داده و با ریختن مقداری آب روی آن به محض پاک شدن رنگ چای بدون آبکشی از آن استفاده می شود.
بر سطح بیشتر قاشق و چنگال ها نیز لکه هایی از چربی یا باقیمانده غذا وجود دارد و بشقاب ها اغلب ملامین های بی رنگ و لعاب و ترک خورده است. پارچ های آب نیز پلاستیکی بوده و اغلب آثاری از آلودگی بر سطح آنها دیده می شود. اما به توصیه کارشناسان بهداشت، ظروفی که به صورت عمومی استفاده می شود لزوما باید با آب، مواد شوینده و ضدعفونی کننده شسته و در نهایت خشک شود.
ظروف باید از جنس استیل باشد تا علاوه بر قابلیت پاک شوندگی در اثر قرارگیری روی هم یا در تماس با ضربه دچار ترک خوردگی نشود.
بهتر است عزاداران قاشق، چنگال و لیوان شخصی به همراه داشته باشند تا از خطرات احتمالی آلودگی ها در امان بمانند.

مخازنی با یخ های آلوده :

در برخی تکایا که لوله کشی مستقیم آب آشامیدنی وجود ندارد، آب در ظروف بزرگی ریخته و برای برداشت آن از پارچ، ملاقه یا کاسه های فلزی مشترکی که به بدنه این مخزن ها متصل است و بهداشت چندانی ندارد، استفاده می شود.
برای خنک کردن آب این مخازن نیز از قالب های یخی که مدتی با زمین آلوده در تماس بوده است استفاده می شود که به گفته کارشناسان مصرف این آشامیدنی می تواند موجب ایجاد اختلالات گوارشی بخصوص اسهال های حاد خونی در مصرف کننده شود.

داخل سفره نشوید :

در بیشتر مجالس برای پذیرایی از عزاداران از سفره های باریکی استفاده می شود تا راه برای عبور و مرور توزیع کنندگان غذا در هر دو طرف سفره باز باشد. یکی از اتفاق های غیربهداشتی در زمان پخش غذا، ورود افراد توزیع کننده با جوراب و حتی پای برهنه به داخل سفره است.
با چنین کاری تعداد زیادی میکروب و آلودگی وارد سفره غذا می شود و در تماس با نان یا سبزی خوردنی که مستقیم روی سفره گذاشته می شود به بدن انتقال یافته و موجب بیماری می شود.