پارک ملی گلستان
پارک ملی گلستان یا جنگل گلستان منطقهٔ حفاظت شده‌ای در شرق استان گلستان و غرب استان خراسان شمالی است. جنگل گلستان در ۱۳۳ کیلومتری شمال شرق شهر گرگان واقع است. پارک گلستان، قدیمی‌ترین پارک ملی ثبت شده در کشور ایران و پناهگاهی کم‌نظیر برای حیات‌وحش است که ۱۳۵۰ گونهٔ گیاهی و ۳۰۲ گونهٔ جانوری، از جمله نیمی از گونه‌های پستانداران ایران را در حدود ۹۰۰ کیلومتر مربع مساحت خود جای داده‌است.
بیشتر پارک در استان گلستان، حدود ۳۴ درصد آن در استان خراسان شمالی و بخش ناچیزی نیز در استان سمنان قرار دارد.
نامگذاری پارک ملی گلستان :
این جنگل در ۱۹ مرداد ۱۳۳۶ به نام منطقه حفاظت شده آلمه وایشکی تحت حفاظت کانون شکار قرار گرفت، در شهریور ۱۳۴۲ به پارک محمدرضا شاه تغییر نام داد، در ۲۲ فروردین ۱۳۴۳ پارک وحش نامیده شد. در شهریور ۱۳۵۰ محدوده‌ای در شرق پارک به نام قرخود با وسعت ۳۴ هزار هکتار به آن الحاق شد و در ۱۳۵۳ عنوان پارک وحش به پارک ملی تغییر داده شد.
در سال ۱۳۵۴خورشید اولین پارک ملی ایران شد که در فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان یکی از ۵۰ ذخیره‌گاه زیست‌محیطی کره زمین به ثبت رسیده‌است. بعد از پیروزی انقلاب در بهمن ۱۳۵۷ دو منطقه قرخود و آلمه مجدداً از یکدیگر جدا شدند و پارک فعلی به پارک ملی گلستان تغییر نام داد.
یکی از محورهای ارتباطی تهران مشهد از این جنگل می‌گذرد. این جاده دقیقاً در طولانی‌ترین و گودترین دره این منطقه کوهستانی احداث شده‌است. یکی از مهمترین خطرات زیست‌محیطی جنگل گلستان وجود این جاده و حجم بالای تردد در آن است.
اختلاف ارتفاع در پارک حدود ۲۰۰۰ متر است که همین مساله تنوع زیستگاه‌ها و ریزبوم‌های متعددی را ایجاد کرده‌است.
آبشار آق سو و آبشار جنگل گلستان با ارتفاع ۷۰ متر و آب‌دهی ۳۰ لیتر بر ثانیه از آبشارهای معروف این پارک هستند.
همچنین در این پارک رودخانه‌های متعددی جریان دارد و بیش از ۲۱ دهنه چشمه در آن شناسایی شده‌است که مهمترین آنان را می‌توان رودخانه مادرسو، زاو، قرتو، چشمه‌های گلشن، گلستان، جانو، سردارخانه، دوشان، آق سو، کرکولی نام برد.
از مهمترین کوه‌ها و دره‌های این بوستان می‌توان به ارتفاعات قره قون، تنگه گل، شاخا، یکه قدم، المه، قره قاشلی، قوفی قورچی و دره‌های آلمه، آنسر، قرغون، آق سو، آلی دالی، آدنس، جمشیدآباد، قزقلعه، آلوباغ و خشک اشاره کرد.
گونه های جانوری جنگل گلستان :
۶۹ گونه پستاندار در پارک ملی گلستان شناسایی شده‌اند. پلنگ و خرس قهوه‌ای از گوشت‌خواران بزرگ پارک ملی هستند. سمور جنگلی از گوشتخوارانی است که احتمالاً فقط در پارک ملی گلستان زندگی می‌کند و بر ارزش ژنتیکی پارک افزوده‌است. دیگر پستانداران مهم ساکن این جنگل شامل مرال، شوکا، گراز، گربه جنگلی، تشی، آهوی ایرانی، قوچ و میش،گرگ، روباه، روباه ترکمنی و بز کوهی می‌شوند. از راسته خفاش‌ها تاکنون ۱۸ گونه در این پارک شناسایی شده‌است.
این منطقه از بهترین زیست‌گاه‌های گوسفند وحشی اوریال بزرگترین و قدیمی‌ترین زیرگونهٔ گوسفند وحشی ایران است و یکی از خالص‌ترین جمعیت‌های قوچ و میش اوریال را در خود جای داده‌است. جمعیت این حیوان در جنگل گلستان در دهه ۱۳۵۰ حدود ۱۵۰ هزار رأس برآورد شده‌بود که معادل نزدیک به سه‌چهارم کل جمعیت گوسفندان وحشی اوریال دنیا می‌شد.
۱۴۹ گونه پرنده در پارک ملی گلستان شناسایی شده‌است که از این تعداد پرنده ۴۸ نوع در فصل بهار و تابستان در منطقه مشاهده می‌شود و ۶۲ گونه بومی پارک ملی هستند. مهمترین این پرندگان شامل قرقاول، کبک، تیهو، جغد خال‌دار، زنگوله‌بال،کوکر سینه سیاه، ابیا، بلدرچین، قرقی، دلیجه، سارگپه پابلند، سارگپه، عقاب دوبرار، دال سیاه، دال، عقاب دریایی دم‌سفید، بالابان، هما، دارکوب سیاه، بلبل، توکای باغی، سهره‌ها، زردپره‌ها، مگس‌گیرها، زنبورک‌ها و دم‌سرخ‌ها می‌شوند.
از مجموع جانوران موجود در این جنگل ۱۹ گونه در خطر انقراض است که هما، بالابان، گیلان‌شاه خال‌دار و روباه ترکمنی از جمله آن‌هاست. مرال، شوکا، کل و بز، و قوچ و میش هم از جمله گونه‌هایی اند که بیشتر مورد شکار غیرمجاز قرار می‌گیرند.
گونه های گیاهی پارک ملی گلستان :
پارک ملى گلستان بین دو حوزه نیمه نم پسند و نیمه خشکى پسند قرار دارد و به تدریج در حرکت به طرف شرق، سیماى طبیعى آن به حالت استپیک تغییر پیدا مى‌‌کند، به همین جهت عناصر گیاهى نواحى سه گانهٔ فوق را مىتوان در پارک مشاهده نمود. تنوع و رنگارنگى گیاهان این پارک چنان مناظر زیبائى را به وجود آورده است که نظیر آن را در کم‌تر نقطه ای از کشور مىتوان یافت.
توسکاى قشلاقى، کلهو، انجیر، توت، ملج، داغداغان، ازگیل، ولیک، زالزالک، سیامتو، گوجه وحشى، شیرخشت، دغدغک، گردو، تمشک، انار وحشى و گلابى وحشى از گونه‌هاى مختلف گیاهى پارک محسوب مى‌شوند. در کف جنگل گونه‌هاى بى‌شمارى نظیر سرخس‌ها، متامتى و … پراکنده‌اند. در نواحى خشک‌تر درختچه‌هاى زرشک، تغ، گز، کاروان‌کش، بوته‌هاى کلاه میر حسن، گون، گدار، چوبک، درمنه، خارشتر و سایر گونه‌هاى استپى یافت مى‌شود. در نواحى مرتفع گونهٔ ارس نیز به طور پراکنده دیده مى‌شود.
جاذبه های گردشگری منطقه :
نقاط دیدنی زیر در منطقه پارک ملی گلستان قرار دارند که گردشگران میتوانند از دیدن آنها لذت ببرند:
بلندترین آبشار فصلی (اوچر) با ارتفاع ۱۱۰ متر در فصل بهار، بیلی کوه یکی از قله‌های زیبای پارک با چشماندازی از دیوارهای صخره‌ای قورغون، سلوکلی بزرگترین تالاب طبیعی در ارتفاع ۱۳۵۸ متری پارک، سلطان هبی، دره های آلمه، آق سو، سوار باغی، آلی دالی، آدام چاغران، آدنسد، جمشید آباد، قرنگی جنگل، قزقلعه و آلو باغ، کرکولی، خشک و نگارنده، میرزا بایلو و شارلق.
پارک ملی گلستان دارای جذابیتهای طبیعی متعددی در چهار فصل است. از جذابترین فعالیتهای پارک تماشای گلها و پرندگان در فصل بهار، پروانه‌ها در تابستان، گاو‌بانگی (مرال) و تماشای قارچ‌ها در فصل پاییز و تماشای گرازها در زمینه برف زمستان است.
امکانات رفاهی جنگل گلستان :
پارک ملى گلستان مى‌تواند مورد بازدید و گذران اوقات فراغت عموم مردم به ویژه مسافران عبورى در مسیر جاده تهران مشهد قرار گیرد. تسهیلات برپایی اردو، محلهای اقامت، شانس دیدن حیات وحش ویژه با کسب مجوز،پارکینگ‌ها و کمپینگ‌هایى جهت استراحت و اقامت شبانه در این پارک از جمله امکانات رفاهی جنگل گلستان هستند.
از جمله مىتوان پارکینگ‌هاى تنگ‌‌راه، گلستان و آبشار را نام برد که امکان دسترسى به آنها آسان است.
این پارکینگ‌ها حداقل وسائل و تجهیزات تفرجگاهى از قبیل میز و نیمکت، اجاق، زباله‌دانى و سرویس‌هاى بهداشتى را دارند. ساختمانى به منظور ارائه اطلاعات، نمایش فیلم‌ها و اسلایدهاى مربوط به منطقه و نیز بیان مسائل زیست محیطى که خود عامل مؤثرى در ارتقاء سطح فرهنگ زیست محیطى بازدیدکنندگان به حساب مى‌آید، ایجاد گردیده است.
در محل پارک، مأمورین سازمان حفاظت محیط زیست جهت ارائه اطلاعات و راهنمایى‌هاى لازم در خدمت بازدیدکنندگان هستند.
